Lozan barış anlaşmasının gizli maddeleri !!!
Lozan Barış Antlaşması ile ilgili “gizli maddeler” olduğu iddiası, tarih boyunca bazı kesimlerde tartışma konusu olmuştur. Ancak, tarihçiler, resmi belgeler ve uluslararası hukuk açısından bu antlaşmanın gizli maddeleri olduğuna dair kanıtlanmış bir belge veya bilgi bulunmamaktadır. Lozan Antlaşması’nın metni, 1923’te imzalanmasının ardından kamuya açıklanmış ve tüm maddeler detaylı bir şekilde yayımlanmıştır. Türkiye Cumhuriyeti ve diğer imzacı devletler bu antlaşmanın tüm koşullarını kamuoyuna bildirmiştir.
Bu “gizli maddeler” iddiasının ortaya çıkmasındaki başlıca nedenler şunlardır:
- Komplo Teorileri: Lozan’ın Türkiye’nin bağımsızlık temellerini atan bir antlaşma olması nedeniyle bazı kesimlerce abartılı iddialara konu edilmiştir. Özellikle “gizli maddeler” veya “yüz yıllık süre” gibi iddialar, herhangi bir resmi belgeye dayanmadan gündeme getirilmiş ve komplo teorisi olarak yayılmıştır.
- Musul ve Kerkük Sorunu: Lozan Antlaşması sırasında Türkiye ve İngiltere arasında çözüme kavuşturulamayan Musul meselesi, antlaşmanın ardından daha sonra ele alınmak üzere bırakılmıştır. Bu konunun daha sonra Ankara Antlaşması ile çözüme kavuşmuş olması, Lozan Antlaşması’na dair gizli bir madde olduğu yanılgısını ortaya çıkarmıştır. Ancak Musul ile ilgili süreç Lozan’ın gizli maddesi değil, o dönemde anlaşmazlık konusu olan ve sonradan çözülmüş bir mesele olarak kayıtlara geçmiştir.
- Antlaşmanın Yenilenmesi veya Süre Bitimi İddiası: Lozan Antlaşması’nın “100 yıllık” olduğu ve süresinin dolmasının ardından antlaşmanın sona ereceği iddiası da zaman zaman gündeme gelmiştir. Ancak Lozan Antlaşması süresiz bir antlaşma olup, antlaşmada belirli bir sona erme tarihi veya süresi bulunmamaktadır. Uluslararası hukukta süresiz olan antlaşmalar, yeni bir antlaşma ile değiştirilmedikçe geçerliliğini korur.
- Boğazlar Meselesi ve Montrö Sözleşmesi: Lozan’da Boğazlarla ilgili hükümler Boğazlar Komisyonu’nun denetimindeydi, ancak Türkiye bu hükmü 1936 Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile değiştirmiştir. Montrö, Türkiye’nin Boğazlar üzerindeki denetimini artıran ve Boğazların askerden arındırılmasını kaldıran bir sözleşmedir. Bu da Lozan’ın Boğazlar hükmünün Türkiye lehine değiştirilmiş olduğunu gösterir; gizli bir madde olduğu anlamına gelmez.
Sonuç
Lozan Antlaşması’nın gizli maddeleri olduğuna dair iddialar, bilimsel temele veya belgelere dayanmayan söylemlerden ibarettir. Antlaşmanın tam metni açıktır ve herhangi bir gizli madde veya süre sınırlaması içermez. Tüm maddeler Lozan’da uluslararası topluma ve kamuoyuna duyurulmuş, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu belgelerinden biri olarak kayıtlara geçmiştir.
